Ambitie als struikelblok – of niet

Alleen het beste is goed genoeg. Weten wat je wil en voet bij stuk houden. Geen concessies doen aan je idealen. Het op jouw manier doen.

Veel van deze zinsneden roepen wilskracht op, doelgerichtheid, de beste resultaten. Ze staan er positief op.

Het onderste uit de kan weggeven…
Zeker, weten wat je wilt is een prima wegwijzer voor je doen en laten, op het werk en elders. Het onderste uit de kan halen kan een fijn gevoel geven, als jij het bent die het bodempje te pakken krijgt.

Maar heb je weleens het onderste uit de kan moeten weggeven? Samengewerkt met iemand die het alleen op zijn manier wilde doen? Die geen duimbreed wilde wijken van zijn standpunt? Of heb je je zelf wel eens zo vasthoudend opgesteld?

… voelt als een steen in je maag
Grote kans dat je dat eerder als een gevecht hebt ervaren, met een winnaar en een verliezer. Je moest samen iets voor elkaar krijgen, maar het gevoel van ‘samen’ was er niet. Met mensen die zo precies weten wat ze willen dat het er niet toe doet wat anderen graag willen, is het moeilijk samenwerken.

‘De beste oplossing’ bestaat niet
Als je erover nadenkt, bestaat ‘de beste oplossing’ trouwens niet, of hooguit maar even. Als de omstandigheden veranderen kan hij zomaar niet meer de beste zijn, ook niet voor degene die er eerst zo aan vasthield.

Bovendien: als mensen praten over ideale oplossingen, gebruiken ze vaak hun eigen werkelijkheid als maatstaf. Maar als je anderen nodig hebt om doelen te realiseren, zul je je moeten betrekken op andere werkelijkheden. Met andere maatstaven.

Virologisch perspectief? Of ook sociaal, en economisch en nog meer?
Neem de coronapandemie. Misschien dat het vanuit virologisch perspectief het beste is om alle contacten tussen mensen naar nul terug te brengen. Maar mensen moeten ook eten, ze hebben behoefte aan sociaal contact, ze moeten ook in hun levensonderhoud voorzien, en ga zo maar door.
Dus willen we gezond blijven, dan zal al aan die werkelijkheden recht moeten worden gedaan bij de oplossingen die op tafel komen.

De ondergrens als uitgangspunt
Bij constructieve samenwerking wordt dan je ondergrens veel belangrijker dan vasthouden aan je ideaal. Waar moet de gezamenlijke oplossing aan voldoen, wil je met elkaar je doel bereiken? Als je die ondergrens als uitgangspunt neemt, is er veel meer ruimte om anderen tegemoet te komen. Je gaat voor ‘goed genoeg’, zou je kunnen zeggen.

Met die houding kom je misschien niet uit bij je favoriete oplossing (de ‘beste’ oplossing bestaat immers niet). Maar je kunt wel degelijk streven naar de best mógelijke oplossing – niet alleen voor jou, maar ook voor de andere betrokkenen.

Niemands ideale oplossing, maar werkbaar voor iedereen
De ideale oplossing kan er voor iedere betrokkene anders uit zien. Belangrijker is het om gezamenlijke oplossingen te vinden waarmee je samen vooruit komt, inhoudelijk maar ook in de relatie. Daarvoor is het nodig om samen creatief worden.

In die aanpak kan consentbesluitvorming goed voorzien. Nol van Dijk, een oude vriend van sociocratie-grondlegger Gerard Endenburg, vatte het ooit pakkend samen in de kreet: ‘Doe meer met ongeveer’.
Dat betekent niet dat je niet ambitieus meer bent, dat je dan maar gewoon akkoord gaat met een voorstel, dat het je niet zoveel kan schelen. Integendeel.

Nog steeds ambitieus
Ook als je voor een oplossing gaat die niet jouw ideale is, kun je wel degelijk ambitieus zijn. Maar je stemt jouw ambitieuze doelen af met die van anderen. Samen zoek je naar de best mogelijke oplossing. Dat is superambitieus.
En als je samen op enig moment een nóg betere oplossing weet te verzinnen met elkaar, dan committeer je je aan die nieuwe oplossing. Elk mens wil altijd beter, altijd vooruit.

In onze adviespraktijk komen we genoeg staaltjes tegen van mensen die, inderdaad, heel gelukkig zijn met de uitkomst van ‘doe meer met ongeveer’. Zij vinden niet dat ze water bij de wijn hebben gedaan, ze zijn blij dat ze samen verder komen.

Het consent geeft de ruimte
Deze mensen zeggen: ‘Ik begrijp het standpunt van die ander ook. Dus zoek ik mee naar een oplossing als hij niet met een besluit kan leven.’ Want ze weten: de volgende keer ben ík het die ergens niet mee kan leven. En dan ben ik blij dat anderen mij ook begrijpen, en dat ze met me meedenken over een manier om er samen uit te komen.
(In het artikel over Hersencentrum in deze nieuwsbrief valt ook over een gezamenlijk besluit te lezen dat verschillende ambities verenigt.)

Dus: jouw ideale oplossing? Die mag je koesteren, zeker. Maar hij kan een blok aan je been worden als je eraan blijft vasthouden in samenwerking met anderen. Een ondergrens als uitgangspunt geeft gewoon meer ruimte aan het realiseren van een gemeenschappelijke doelstelling.