Hoe je een fittie tussen kippen beslecht zonder dat je elkaar zelf de tent uit vecht

Wat weegt zwaarder in een voedselcommunity: stressvrije kippen of de eierproductie op peil houden? Voor je het weet, polariseert je community en stappen mensen eruit.

Leestijd: 3 minuten

‘Bij kwesties rond voedsel en dierenwelzijn kunnen de emoties hoog oplopen’, zegt boer Albert Boersen. ‘Dat zag je ook bij ons in De Vlinderstrik.’

Boersen is in dienst van Herenboerderij De Vlinderstrik, een voedselcoöperatie in natuurgebied de Schiebroeksepolder. Op een half uurtje fietsen van de Rotterdamse Coolsingel bestiert hij met 150 gezinnen een gemengd boerenbedrijf. Ze gebruiken daar sociocratie voor. Dat sluit goed aan bij hoe goed functionerende community’s hun zaken regelen.

Weten waar je eten vandaan komt en dieren een goed leven geven zijn belangrijk voor de herenboeren.
Ze helpen mee met poten van jonge koolplantjes,  het plukken van appels en het voeren van de kippen en koeien.

En met die kippen van de Vlinderstrik, 250 dames en een enkele heer, was iets aan de hand.

In het kippenhok ging het er ruig aan toe.
Door de vogelgriep mochten ze niet naar buiten, uit verveling pikten ze elkaar kaal. Soms pikten ze een kip dood. Bovendien braken veel kippen hun borstbeen – een probleem op alle boerderijen die dit ras houden.

Dat is geen léven, vonden de vrijwilligers die de kippen verzorgen. Hiervoor zijn we toch geen herenboer geworden?
Ze wilden een gezonder ras. En ook met minder temperament, zodat de dames elkaar met rust laten.

Maar dat ras legt minder eieren, ze eten meer, en ze zijn groter. De herenboeren krijgen dan minder, en duurdere, eieren geleverd.
Dat namen de kippenverzorgers voor lief.
Andere herenboeren vinden dat toch een probleem. Dan halen ze net zo lief eieren in de supermarkt.

‘Sinds augustus speelde dit al’, zegt Boersen. ‘Het was in de kippengroep besproken en in de dierenkring.’ Die kringen zijn er om niet elk besluit met 150 gezinnen te nemen. In die kringen beslissen deelnemers zelf over bepaalde zaken.
Boersen: ‘We hadden veel informatie verzameld. Maar we kwamen niet verder dan het uitwisselen van standpunten. Het was een harde noot om te kraken.’

Begin mei ging het niet langer.
De oude kippen waren naar de slacht, het was hun tijd, ze waren ruim 2 jaar oud. De slacht was al 2,5 maand uitgesteld omdat er maar geen besluit kwam over wie hun opvolgers zouden worden. De herenboeren kregen al een week geen eieren. De dierenkring moest een besluit nemen.

De dierenkring zag op tegen de vergadering. Het was ingewikkeld, zouden ze er nu wel uitkomen als dat eerder niet gelukt was?
En dan was er allereerst een basisvraag.
Mógen we als kring wel beslissen over een ander ras en hoeveel eieren mensen krijgen? Dit raakt álle herenboeren.

Om het gesprek in goede banen te leiden, werden Jette Schneider en Pieter van der Meché erbij gevraagd, van het Sociocratisch Centrum.

Boersen: ‘Met gerichte vragen van Jette en Pieter bleek snel: niemand in de coöperatie wist er meer van dan de mensen in deze kring. Bovendien hadden we mandaat om te beslissen.’
Toen dat duidelijk was, zaten mensen al lekkerder aan tafel.

Het échte werk begon nadat iemand ‘heel voorzichtig’ (Boersen) een voorstel had geformuleerd. Daar kwam geen consent voor.
Einde verhaal?
Juist niet.
‘Op zo’n moment ontstaat in sociocratie het gesprek’, zegt Boersen. ‘Jette en Pieter hielden dat gesprek op gang. Dat hadden wij niet voor elkaar gekregen.’

In veel overleggen houden mensen vaak vast aan hun favoriete oplossing. Ze proberen anderen te overtuigen: dit is echt het beste. Die andere groep probeert dat ook. Dan beland je in de loopgraven. Pas als je beseft: mijn oplossing gaat het niet worden, en de jouwe ook niet, ga je nieuwe mogelijkheden bedenken.

Voor dat eerste voorzichtige voorstel kwam geen consent.
Dat voorstel was: stoppen met het huidige kippenras, de Lohman Brown, en gaan over op de rustigere en gezondere Sasso-kippen. Dan zijn er wel pas half oktober weer eieren.

Te laat, vond een deel van de aanwezigen. Kan écht niet.

Jette en Pieter vroegen door. Waarom vind je het zo belangrijk dat de productie op peil blijft? Hoe valt de terugval in eierproductie op te vangen? Zijn er alternatieven?

‘Al puzzelend werden de voorstellen steeds strakker’, zegt Boersen.
De creativiteit in de groep kwam los. Voor elk bezwaar kwam een oplossing.

Hoe krijg je dat voor elkaar, dat creativteit gaat borrelen? Dat niet iedereen weer op zijn stokpaardje klimt? Pieter van der Meché: ‘Je vraagt mensen: kun je je voorstellen waarom je buurman er anders tegenaan kijkt? Je vraagt iedereen zich te verdiepen in de ander, het vraagstuk van meerdere gezichtspunten te bekijken. Zo plant je de zaadjes voor nieuwe, geïntegreerde inzichten.’

Intussen, bij De Vlinderstrik, gingen de deelnemers er anders bij zitten gaandeweg het gesprek.
Albert Boersen zegt: ‘Eerst zaten ze achterovergeleund, minder actief. Toen ze het interessanter vonden worden, zag je ze opveren en meer deelnemen aan de rondes.’

Uiteindelijk kwam er consent.
Nog één keer de Lohman Browns, maar minder kippen. Dan hebben ze hopelijk minder stress en laten ze elkaar meer met rust. Dat levert minder eieren op, maar dierenwelzijn is óók belangrijk.

In de tussentijd worden Sasso’s besteld. Als die komen, gaan de Lohmans naar de slacht. Tegen die tijd zijn de herenboeren al gewend aan 2 eieren in plaats van 3 per te voeden mond.

Een doorwrocht voorstel. De leden hieven het glas op de goede afloop. Albert Boersen: ‘We waren super opgelucht.’ Die opluchting werd nog groter toen in juli de ophokplicht voor de kippen verdween, en de dames lekker buiten konden gaan lopen.

‘Ze krabben in de grond, om te kijken wat ze aan eetbaars kunnen vinden’, zegt Albert Boersen. ‘Ze nemen stofbaden, ze doen alles wat ze van nature graag doen. Het elkaar pikken is afgelopen.’

Boersen is blij met de begeleiding van Schneider en Van der Meché. ‘Zonder hen waren we er niet uit gekomen’, zegt hij. ‘Ik denk dat we dan een ledenenquête waren gaan doen.’ Dat had veel werk opgeleverd, en waarschijnlijk grotere tegenstellingen.

En jij? Hoe handig ben jij in het beslechten van fitties in je organisatie/community? Op woensdag 10 januari geven we een webinar over beter samenwerken in community’s

Kijk in de agenda voor gratis events en trainingen.