Tip
Het nut van hiërarchie
Vaak wordt hiërarchie geassocieerd met onvrijheid. Anderen vertellen je hoe je je werk moet doen, en dat kun je niet corrigeren. Maar is hiërarchie ingebed in een sociocratische kringstructuur, dan kun je dat wél, en tegelijkertijd profiteren van de voordelen van hiërarchie (ja, die zijn er).
Stel je speelt viool in een orkest, en er is geen dirigent. Hoe weet je wanneer je moet inzetten? Je houdt zo goed als je kunt de andere strijkers in de gaten, en de blazers, de slagwerkers en alle andere secties. Maar overzicht heb je niet. De ene collega vindt dat je te hard speelt, de andere te langzaam. Wie moet je geloven? Je doet dus maar iets op eigen inzicht.
Help! Geen overzicht!
Je mist het grote plaatje, je hebt geen ogen en oren genoeg. Je zou graag even iets hoger willen staan om het geheel te horen in plaats van vooral je eigen sectie. Maar dat kan niet. Je kunt ook niet focussen op je eigen spel. Gevolg: veel missers, en het muziekstuk dat je uitvoert klinkt lang zo mooi niet als het zou kunnen klinken.
Had je maar een dirigent! Iemand die alle instrumenten in de gaten houdt, iemand met overzicht. Helaas, die is weggereorganiseerd, omdat het orkest aan zelfsturing doet.
Een uitkomst: de dirigent
In een orkest is het belang van een dirigent duidelijk. Hij of zij ordent de inzet van de musici. En kan dat, omdat hij niet zelf meespeelt. Hij zit ook niet ín een sectie, maar staat tussen iedereen in. Zo heeft de dirigent overzicht en de ruimte in zijn hoofd om te ordenen. Deze verdeling van de taken in het orkest komt het eindresultaat ten goede: met dirigent klinkt een muziekstuk beter dan zonder.
Op het werk is de klassieke leidinggevende degene met overzicht. Hij of zij zit niet ín de processen van de anderen, maar heeft er wel overzicht over. Hij kan helpen die processen op elkaar af te stemmen. Hij ziet waar dingen goed gaan en waar minder, kan bijsturen. Ook weer kwestie van verdeling van taken. Van ordening.
Leidinggevende is haast onaantastbaar
Maar hier is ook iets geks gebeurd. De leidinggevende ordent niet alleen, hij is ook nauwelijks tot niet te corrigeren. Als je geluk hebt kun je hem dingen aan het verstand peuteren, maar in principe heeft hij het voor het zeggen. In alles.
Met andere woorden: hiërarchie en autocratische besluitvorming zijn aan elkaar gekoppeld geraakt. Dat is geen gelukkige combinatie. Want dat autocratisch besluiten kan voor nare bijwerkingen zorgen. Kennis van medewerkers wordt niet benut, hun betrokkenheid neemt af.
De hiërarchie krijgt de schuld…
Het maffe is nu: het is vaak de hiërarchie die de schuld krijgt van die bijwerkingen. De remedie is dan: afschaffen. Daarom is zelfsturing momenteel weer populair (in de vorm van agile).
Maar het probleem zit bij de autocratische besluitvorming. Niet in de uitvoering, als het orkest speelt. Dan zorgt autocratisch besluiten voor snelheid, voor duidelijkheid. Maar bij de beleidskeuzes is het een ander verhaal. Dat is het moment om op het werk terug te kijken, om plannen af te spreken voor de toekomst. Om ook de dirigent te corrigeren als die buiten zijn boekje gaat.
… maar de besluitvorming is het probleem
Voor deze loskoppeling van hiërarchie en autocratische manier van besluiten gebruikt sociocratie de afgevaardigde en het consent. Dankzij het consent wegen de argumenten van medewerkers bij het nemen van beleidsbesluiten even zwaar als die van de leidinggevende. Argumenten van medewerkers kunnen niet meer terzijde worden geschoven (‘ik heb jullie gehoord, en ik ga nu mijn eigen plan trekken’). Bovendien beslist de afgevaardigde mee op het niveau boven de leidinggevende (dat van de leidinggevende van de leidinggevende), hij zorgt dat de informatie van medewerkers ook op dat niveau meegenomen wordt in de besluitvorming.
Neutraliseer de nadelen van autocratisch besluiten met SKM
Hiërarchie is gewoon een ordeningsprincipe in een organisatie. Bed je hem in in een sociocratische context, dan kun je de nadelen van autocratische besluitvorming die vaak aan hiërarchie wordt geplakt, ondervangen. En dan kun je optimaal gebruikmaken van de snelheid, coördinatie en duidelijkheid die hiërarchie biedt.
Ook de voordelen van hiërarchie beter benutten? In onze Oriëntatiecursus hoor je er meer over, en ga je aan de slag met je eigen praktijk. Hier meer info over de cursus.
Plaats een Reactie
Meepraten?Draag gerust bij!