Bouwen aan een bloeiende (woon)gemeenschap
Bewoners van woongroepen en andere samenlevingsvormen willen op een of andere manier een gemeenschap zijn met elkaar. Anders konden ze net zo goed in een gewone straat wonen met anonieme buren. De SKM helpt bij het stichten van die gemeenschap en laat het samen wonen gesmeerd verlopen. Verslag van drie ervaringsdeskundigen. Plus tips van het Sociocratisch Centrum en een aanbod.
De Zandroos, Appelscha
De Zandroos in Appelscha is een woongroep in wording van actieve, spirituele, milieubewuste 50-plussers. De groep wil de derde levensfase beleven in een relatief kleine, ondersteunende, stimulerende, veilige woongemeenschap, met zelfgekozen buren en met ruimte voor zowel individuele vrijheid als gezamenlijke activiteiten.
Het initiatief, zo’n jaar of zeven geleden ontstaan, is toe aan concrete stappen. Als de haalbaarheidsstudie gunstig uitpakt, kunnen eind 2015 circa 25 woningen worden opgeleverd op een stuk natuurgebied van Staatsbosbeheer, op het terrein van (antroposofische) zorginstelling OlmenEs. ’We vergaderen effectiever’ ‘Halverwege vorig jaar hebben we Annewiek Reijmer erbij gehaald van het Sociocratisch Centrum’, vertelt Akke Overzet, sinds een jaar actief betrokken bij het project. ‘We merkten dat er een splitsing begon te ontstaan tussen de actieve kern en de groep daaromheen. Een soort wij-zij-gevoel.
‘Geen splitsing meer tussen actieve kern en de groep eromheen’
Na de introductie van de sociocratische werkwijze zagen we direct resultaat. Door het onderscheid tussen de diverse gespreksrondes (verheldering, meningsvorming en besluitvorming) vergaderen we veel effectiever.’ ’Er is meer draagvlak voor besluiten’ De groep actief betrokkenen is nu ook veel groter. Overzet: ‘Ieder lid en aspirant-lid van De Zandroos zit nu in een kring. Dat kan zijn de kring economie, de kring gemeenschapsvorming of de kring duurzaamheid. Voor elke kring is een kartrekker benoemd en die zit in de kring die we topkring noemen [de algemene kring, red.]. Daar zit ook het gehele bestuur van drie mensen. Het draagvlak voor de besluiten die we nemen is nu veel groter dan voorheen. Dat werkt heel prettig.’ Tip: Geef alle betrokkenen een plaats in een kring, en kies afgevaardigden die de kringen met elkaar verbinden. Door de kringen, waar je gezamenlijk besluiten neemt, voel je dat het initiatief door meer mensen gedragen wordt dan de initiatiefnemers. Dat vergroot niet alleen de betrokkenheid van iedereen, het ontlast ook de initiatiefnemers. Zij hoeven niet meer alle uitvoerende taken te doen: die zijn verdeeld over de kringleden.
Barbara Strauch
Barbara Strauch, adviseur van woongroepen: ‘Goede gespreksleiding doet wonderen’ Oostenrijk en Duitsland zijn landen waar groepswonen altijd al populairder was dan in Nederland. Zo stimuleert de Duitse overheid de ontwikkeling van ‘meergeneratiehuizen’, wooncomplexen waar jongere alleenstaanden, gezinnen en ouderen profiteren van elkaars nabijheid. In Oostenrijk bestaat een wijdvertakt netwerk van ecodorpen en groepswoonprojecten. De deskundige bij uitstek op dit gebied is Barbara Strauch. Ze is een van de drijvende krachten achter het Oostenrijkse Sociocratisch Centrum en kan putten uit een schat aan ervaring in de begeleiding en ondersteuning van diverse woongroepen. Moeiteloos schudt ze de belangrijkste voorwaarden voor een succesvol woonproject uit haar mouw.
Dit willen we, en wel hierom
‘Allereerst’, stelt zij ‘moet je het met elkaar eens zien te worden over een gemeenschappelijk doel en visie. Wat willen we met elkaar realiseren en waarom? Schrijf dat helder op. Vervolgens formuleer je met elkaar de belangrijkste uitgangspunten rondom locatie (stad of platteland), financiële structuur en verhoudingen (huur of koop, gemeenschappelijke kas). Maak ook in een vroeg stadium de keus voor de meest effectieve organisatie- en besluitvormingsmethode die recht doet aan de gelijkwaardigheid van iedere deelnemer. Belangrijk: verschil beleid-uitvoering Strauch, met haar jarenlange ervaring, is ervan overtuigd: de SKM is daar het meest geschikt voor. ‘Maar let op’, waarschuwt zij, ‘de keus voor de methode is één. Hem consequent toepassen vereist veel oefening en goede gespreksleiding! Het onderscheid tussen beleid en uitvoering, bijvoorbeeld, is vaak lastig te hanteren. Beleid maken zonder je met de uitvoering te bemoeien is moeilijk. Maar andersom ook! Want bedenk: vergaderen doe je om het samenleven prettig te maken, het is geen doel op zichzelf.’ Ook adviseert Strauch een logboek bij te houden. ‘Dan kun je voor ieder zichtbaar de besluiten, overeenkomsten en protocollen vastleggen die je met elkaar hebt afgesproken.’
Gezamenlijke klussen
‘Dan komt een heel lastige stap’, waarschuwt zij. ‘Dat is de stap waarin je de kerngroep uitbreidt naar een grotere gemeenschap en nieuwe mensen gaat aantrekken. Het is heel belangrijk heldere lidmaatschapsvoorwaarden te formuleren en op basis daarvan nieuwe leden aan te trekken die zich kunnen vinden in het gestelde doel en de afgesproken uitgangspunten. Juist in die fase draait het om goede communicatievaardigheden en effectieve procedures om met conflicten om te gaan. Want nieuwe mensen moeten wennen aan de SKM. Dat levert spanningen op en kost tijd.’ Tot slot moet duidelijk zijn welke investering van ieder wordt verwacht in het gemeenschappelijk doel. ‘Veel woongroepen die ik heb begeleid, leggen vast hoeveel uur per week ieder beschikbaar moet zijn voor algemene klussen als schoonmaken en tuinonderhoud.’
Aan de slag!
Bezig met (plannen voor) een woongroep? Het Sociocratisch Centrum helpt:
• Met de kring voor woongroepen en ecodorpen. Daarin kunnen deelnemers informatie en ervaringen uitwisselen en van elkaar leren. Zodat niet elk project steeds het wiel opnieuw hoeft uit te vinden. Zeer vriendelijk geprijsd!
• Met het leveren van een sociocratisch gespreksleider, mocht de kennis daarvoor nog niet in huis zijn.
• Met het geven van advies over hoe de besluitvormingsstructuur in richten voor een optimale samenwerking. Zodat alle deelnemers zich betrokken voelen bij de woonplannen, zodat taken goed verdeeld (en gedaan!) worden, zodat de doelstelling duidelijk is, en zodat de organisatie staat als een huis.
Bel het Sociocratisch Centrum Nederland (010-4523289) voor een vrijblijvend gesprek. In overleg met u kijken we hoe we u zo goed mogelijk kunnen helpen.
