ENDENBURG ELEKTROTECHNIEK
‘We zitten weer dicht bij zoals het bedoeld was’
Af en toe laat je je auto inspecteren bij de garage. Moet de motorolie vervangen, hebben de banden nog genoeg profiel, zijn de remmen nog niet versleten? Met periodiek onderhoud voorkom je dat je voor gekke verrassingen komt te staan als je onderweg bent. Ook je manier van werken kun je zo tegen het licht houden. En dus ook sociocratie. Endenburg Elektrotechniek deed het.
Leestijd: 5 minuten
Rik Kant is sinds 1 januari directeur van Endenburg Elektrotechniek (hij werkt sinds 2016 bij het bedrijf). Hij was zijdelings bij de revitalisering betrokken. Het proces werd in gang gezet door Job Knoester, zijn voorganger, die sociocratie in goede conditie wilde achterlaten voor Kant.
Als je sociocratie gebruikt, kun je bijvoorbeeld checken: zijn we nog tevreden met de invulling die we aan de methode hebt gegeven? Gaan dingen nog zoals we willen? Als je daar regelmatig naar kijkt, haal je het meest uit deze manier van werken.
Revitalisering
Endenburg Elektrotechniek, het bedrijf dat sinds de jaren zeventig met sociocratie werkt, hield zijn manier van werken anderhalf jaar geleden tegen het licht. Een ‘revitalisering van sociocratie’ werd het proces gedoopt. Rik Kant en Edwin Schreurs praten over de opbrengsten ervan. Endenburg Elektrotechniek ontwerpt, bouwt en onderhoudt elektrotechnische installaties in gebouwen en industriële processen. Het bedrijf is gevestigd in Rotterdam, er werken circa 100 mensen.
Eerst was de topkring aan de beurt
Bij de revitalisering was eerst de topkring aan de beurt. Dat is de kring die verbinding legt tussen de onderneming en de buitenwereld. De directie zit erin, afgevaardigden uit het bedrijf, plus een aantal externe leden, de externe topkringleden. Die externe topkringleden heetten bij Endenburg Elektrotechniek tot anderhalf jaar geleden ook ‘commissarissen’.
Edwin Schreurs, die afgevaardigde was in de topkring: ‘De commissarissen hielden vast aan hun rol en functieomschrijving zoals die in de wet staan, en dat was adviseren en toezichthouden. Zij wilden geen onderdeel zijn van genomen besluiten of beleidsstukken.’ Het was een verwarrende situatie. Schreurs: ‘Het leidde tot spanningen en niet tot de verbinding die wij vanuit sociocratie nastreven.’
Een veiligere kring
Het ontbreken van die verbinding was voor Job Knoester, de voorganger van Kant, reden om sociocratie bij Endenburg weer eens tegen het licht te houden. Pieter van der Meché, adviseur van het Sociocratisch Centrum, werd erbij gevraagd om de vergaderingen voor te zitten. ‘De kring wilde graag weer meer samen optrekken, meer veiligheid ervaren en meer de sociocratische vergadertools gebruiken, zoals de rondes’, herinnert Van der Meché zich. Ook adviseerde hij over een andere inrichting van de topkring, om een einde te maken aan de onduidelijkheid over topkring/raad van commissarissen (rvc).
Edwin Schreurs stak veel tijd in de revitalisering, hij werkt al bijna dertig jaar bij Endenburg (en dus met sociocratie) en zat vijftien jaar in de topkring. Momenteel is hij asset manager bij het bedrijf. Hij zet zijn kennis van sociocratie nu in in de bedrijfskring, om die kring verder te ontwikkelen.
Geen commissarissen meer
Die raad van commissarissen-elementen zijn nu weer weg. Rik Kant: ‘De mensen van buiten heten nu weer extern deskundigen. Ze denken mee, ze adviseren, en ervaren geen belemmeringen meer van uit de wet- en regelgeving. En als ze denken: wat doet die Kant nou, dan kunnen ze ingrijpen’, zegt Kant.
Topkring of raad van commissarissen: die verwarring is nu de wereld uit. Topkring en bedrijf gaan weer samen optrekken. Binnenkort worden nieuwe afgevaardigden uit de bedrijfskring gekozen. Van der Meché zit nog steeds de vergaderingen voor.
Zijn je invullingen nog nuttig?
Het is nuttig om bij het nadenken over de invulling die je hebt gegeven aan sociocratie, hulp van buiten te vragen, heeft Pieter van der Meché gemerkt. ‘Als organisatie heb je uit volle overtuiging voor bepaalde invullingen gekozen, dan ben je je er niet altijd meteen bewust van dat ze op een gegeven moment niet meer zo functioneel zijn.’
Als adviseur kom je bij veel verschillende organisaties die allemaal hun eigen draai aan sociocratie hebben gegeven, zegt hij. ‘Dankzij die ervaring kun je mensen helpen aan alternatieven die op dat moment beter bij ze passen.’ Bovendien: als adviseur ben je de hele dag bezig met het vertalen van sociocratie naar wat je klanten ermee willen. Voor organisaties die ermee werken, is sociocratie niet het hoofddeel van hun werk. Als adviseur heb je dus meer kennis in huis over sociocratie en vanuit die kennis kijk je ook weer anders.
’We kunnen focussen op de inhoud’
Rik Kant is ‘zeer positief’ over de gespreksleiding van Van der Meché in de topkring. ‘Dankzij Pieter kunnen wij ons volledig focussen op de inhoud. Hij zorgt voor de orde, dat de vergaderrondes volgens het boekje gaan. Soms zegt hij: dit onderwerp, hoort dat hier echt thuis of is het meer iets voor de bedrijfskring? Met hem lopen onze vergaderingen ook niet meer uit.’
De directeur triggeren met pittige vragen
De revitalisering bij Endenburg gaat verder dan alleen de topkring. Ook de bedrijfskring is aan de beurt gekomen. Die gaat weer een veel actievere rol spelen, zeggen Kant en Schreurs. In deze kring zitten de afgevaardigden van de afdelingen, plus de directie (in de kringstructuur zit de topkring hier weer boven).
Hoe gaat die actievere rol eruitzien? Rik Kant: ‘De kring moet mij als directeur weer gaan triggeren, me kritisch bevragen over mijn plannen. Met de topkring en onze stafleden ontwikkelen we goeie dingen om de concurrentie een stap voor zijn. De kring moet me vragen: hoe staat het met de kwaliteit van het uitrollen van die plannen, of: waarom lopen we achter op de planning? Zulke vragen houden me scherp.’
De bedrijfskring was meer een ondernemingsraad geworden
De laatste jaren was de bedrijfskring meer een OR, zegt Kant. Er kwamen ook alleen OR-onderwerpen op de agenda. Edwin Schreurs vond het er door die OR-invulling ‘star’ aan toegaan, hij zat de afgelopen vier jaar in die bedrijfskring en zag het dus van dichtbij. ‘Zelf met onderwerpen komen, over wat we maar wilden, binnen ons domein natuurlijk, dat deden we niet meer’, zegt hij.
Kennis opfrissen
De top- en bedrijfskring nieuwe stijl, daar was ook papierwerk voor nodig. In de kringstatuten legde Endenburg Elektrotechniek de wijzigingen vast. Ook werd de kennis van sociocratie opgefrist, Pieter van der Meché van het Sociocratisch Centrum gaf een training voor de mensen in de top- en bedrijfskring.
Bij mensen die alleen de OR-achtige periode hadden meegemaakt, stond die niet heel scherp meer op het netvlies. Het verschil tussen beleid en uitvoering kwam daar weer aan bod. Kant vat dat bondig samen: ‘De bedrijfskring is er niet om te praten over de kleur van de schroevendraaiers.’
De ideeën gaan weer borrelen
Als de bedrijfskring er niet is om te praten over de kleur van de schroevendraaiers, waar is hij dan wel voor? Om te praten over veiligheid bijvoorbeeld. ‘Dat is een belangrijk onderwerp binnen het bedrijf’, zegt Edwin Schreurs, ‘we willen graag dat onze monteurs weer heelhuids thuiskomen. Door de revitalisering komen mensen weer in beweging om dingen te vragen, ze hebben ook zelf ideeën over veiligheid.’ Die gaan dus op de agenda komen van de bedrijfskring.
Zo wordt die bedrijfskring niet alleen een kritische vraagplaats voor de directie, maar hopelijk ook weer meer ‘de ogen en oren van de directeur op de werkvloer. En de werkvloer, dat is bij ons zowel buiten als op kantoor’, zegt Schreurs.
Ineens wil iedereen in de bedrijfskring
De bedrijfskring-nieuwe stijl slaat aan. ‘We hoefden niet meer aan mensen te trekken om erin te komen’, zegt Edwin Schreurs – eerder was dat wel zo. ‘We hebben duidelijk gecommuniceerd: je hebt invloed als afdeling.’ En kijk, opeens was het dringen geblazen. ‘Van sommige afdelingen hadden we wel drie, vier kandidaten’, zegt Schreurs tevreden.
In november zijn de verkiezingen geweest, de verse kring is net begonnen. De kringleden hebben er zin in. Directeur Rik Kant ook. ‘We beginnen bij nul, we gaan het leren.’
Edwin Schreurs, de sociocratisch veteraan: ‘Ik denk: wat we nu hebben bedacht, dat is best houdbaar. In de bijna dertig jaar dat ik met sociocratie werk, heb ik veel gezien. Nu zitten we weer dicht bij zoals het ooit bedoeld was.’
Wil je ook meer profijt hebben van sociocratie? Je kunt je manier van werken op verschillende manieren checken. Of wij doen het, of je doet het zelf.
Als wij het doen:
- Je kunt ons laten kijken hoe het zit met het gebruik van sociocratie in jouw organisatie. Dat kunnen we globaal doen, of in detail.
- Globaal: dan komen we bij kringvergaderingen zitten en kijken hoe het gaat met bijvoorbeeld rondes en consentbesluiten.
- In detail: dan doen we een audit. Met beproefde vragenlijsten en interviews geven we je een glashelder beeld: onder meer over het gevoel van veiligheid in de kringen en de helderheid van de organisatiestructuur, of de afgevaardigden goed weten wat ze hun rol is, en of ze die ook kunnen spelen. En we stimuleren de kring om zichzelf actief te verbeteren.
Als je het zelf doet:
Dan vraag je het aan je eigen sociocratisch deskundige. Dat is iemand uit je eigen organisatie die de kwaliteit van sociocratie bewaakt. Dat kan die persoon dankzij de opleiding tot scholingsdeskundige.
Die opleiding doen de meeste mensen in ongeveer een jaar, dus die tijd moet je al wel hebben geïnvesteerd. Je eigen expert krijgt de tools die ze nodig heeft om goede audits te doen. En natuurlijk om op basis van de uitkomsten advies te geven, zodat je weer een nieuwe fase in kunt gaan.
Vecteezy.com