Besluiten nemen en leren omgaan met verschillen

Besluiten nemen levert vaak winnaars op en verliezers. Dat kost tijd, geld en energie en kan de verhoudingen verslechteren. Dankzij het consent word je creatiever, en kun je beter omgaan met verschillen.

Onlangs begeleidde het Sociocratisch Centrum de startconferentie van een internationaal project, om Europeanen te bewegen geen schoenen aan te schaffen die onder slechte omstandigheden zijn geproduceerd. Er zaten 25 mensen van 17 organisaties aan tafel, uit 12 landen. Tijdens de openingsronde vertelden ze wat hun persoonlijke beweegredenen waren bij dit project. De arbeidsomstandigheden van medewerkers verbeteren, zei de één. Minder giftige stoffen in het proces gebruiken, zei de ander. Eerlijkere handelsrelaties voor elkaar krijgen, zei een derde. En er waren nog talrijke andere persoonlijke motivaties.

Tegengestelde doelen.

Het was goed dat al die verschillende beweegredenen op tafel kwamen. Net zoals duidelijk werd dat die op gespannen voet met elkaar kunnen staan. Werk je zonder gif of met meer veiligheidsmaatregelen, dan wijken producenten misschien uit naar landen met minder strenge regelgeving. Dat komt de werkgelegenheid niet ten goede. Meer loon voor medewerkers kan betekenen dat de schoenen duurder worden en er minder van worden verkocht, ook niet goed voor de werkgelegenheid.

Vechten en lobbyen.

Wat te doen? Verschillen roepen spanning op, en dat geldt niet alleen in dit project. Overal waar mensen samenwerken, willen ze graag hun eigen insteek terugzien in het eindresultaat. De vraag is: hoe ga je constructief met verschillen om? Vaak leidt de spanning die verschillen oproepen tot een gevecht. Mensen slaan aan het lobbyen: iedereen zet zich in voor het besluit dat hem het beste bevalt. En vaak eindigt zo’n proces in winnaars en verliezers.

Consent: bron van creativiteit.

Dat is jammer, want door verschillen anders te hanteren kunnen ze een bron zijn van creatieve oplossingen. Dat kan door het idee van te willen winnen los te laten, en in plaats daarvan je te richten op het begrijpen en het op elkaar afstemmen van de verschillende inzichten. Tot het formuleren en realiseren van een gemeenschappelijke doelstelling. Dan doet elke mening ertoe, ook die van een minderheid of van lager geplaatsten. Dan gaat het om de kracht van het argument, in plaats van de macht van het getal of de macht van een positie. Dan gaat het om gelijkwaardigheid in de besluitvorming

Het wonder van de ronde .

Wat blijkt in de praktijk: je begint als kring te praten over een onderwerp waar de meningen over verdeeld zijn. Je doet dat in een ronde. Na één ronde ben je er nog niet uit. Geen paniek, je houdt nog een ronde. Weer geen uitkomst. Geeft niet. Weer een ronde. Gaandeweg ga je écht naar elkaar luisteren, kom je steeds een laagje dieper in het onderwerp. Je gaat meer begrip opbrengen voor andermans standpunt. Je verplaatsen in de anderen of, anders gezegd, het stuk van de ander in jezelf te zien.

Argumenten van waarde.

Je hoeft die ander niet te wórden. Maar gaandeweg ga je het gezamenlijke van het onderwerp meer zien, in plaats van alleen jouw eigen visie daar op. Je begint te voelen wat het betekent je op de ander te betrekken. Dat het argument van ander net zoveel waard is als het jouwe. En dan ontstaat een gezamenlijk zoeken naar een oplossing die recht doet aan de ingebrachte argumenten. Aan het eind van die zoektocht ligt een consentbesluit.

Het kost wat, maar dan heb je ook wat!.

Natuurlijk, dit proces kan moeite kosten. Het is niet altijd in een uurtje gepiept. Maar het kost nog altijd minder tijd, geld en moeite dan elkaar bestrijden en elkaar besluiten opleggen. Juist nu veel bedrijven het moeten zien te rooien met minder middelen, juist nu de samenleving verdeeld lijkt te raken, onder meer langs religieuze en financiële lijnen, is het belangrijk om creatief te worden met elkaar. Om de spanning die bestaat tussen groepen om te zetten in constructieve besluiten. Of dat nu gaat om het menswaardiger produceren van schoenen in lagelonenlanden, of om het menswaardiger vormgeven van een bedrijf of samenleving.